Ronde Tafel raadsvoorstel PlanMER windernergie

Dankjewel. Vraag één was: is het nu een verplichting? We hebben 1,8 terawatt, zeg maar. Moeten wij, zonder wind, samen die energie opwekken? Dat was een verplichting en is nu een verplichting, zeg maar, om die doelstellingen te behalen. Moeten we dan ook veel meer zonnepanelen plaatsen om het verlies aan duurzame capaciteit van de windmolens te compenseren? Dat was eigenlijk vraag één. Vraag twee was: het beleidskader voor zonne-energie, daar staat een doelstelling van 35 hectare. Dat is ongeveer 70 voetbalvelden vol met zonnepanelen. Zijn er al gebieden bekend waar die geplaatst zullen worden? Dat waren mijn twee vragen.

Ja, dank u wel, voorzitter. Allereerst complimenten voor de stukken die wij ontvangen hebben. Helder verhaal. Er wordt eigenlijk alleen maar gesproken over zon en wind. Ik zou graag willen weten of het ook nog mogelijk is om in de brief iets te opperen over de moderne variant van kleinschalige kernenergie die volledig circulair is en waarbij nucleair materiaal ook niet naar buiten komt nadat het in de kleinschalige kerncentrale is ingevoerd. Uiteindelijk moeten we toch, denk ik, aan onze portie gaan bijdragen. Ik denk niet dat dat zich alleen tot Zeist zou beperken, maar ook tot de regio. Dat zou op zichzelf denk ik wel mogelijk zijn, dus graag even een reflectie van de wethouder op dat punt. Dank u wel. Dan de heer Van het Riet van GroenLinks.

Ja, dank u wel, voorzitter. Mijn vraag is eigenlijk: wat besluiten we nu precies met dit raadsvoorstel? Ik vond het in die zin iets minder duidelijk dan mijn collega Van Splunter. Het is mij niet helemaal duidelijk. Besluiten we nu hiermee dat we als Zeist stoppen met zoeken en daarmee richting de provincie zeggen: "Onze res bod moeten we aanpassen, want wij zien niet dat we dat gaan halen met betrekking tot wind"? Of zeggen we: "Er is in Zeist geen ruimte voor wind" en besluiten we dus als raad dat we tegen initiatiefnemers buiten Zeist zeggen: "Je bent hier niet welkom"? Of is die optie nog steeds open? Dat wil zeggen, wij zoeken niet, maar als er hier een initiatief komt, is er dan nog wel een mogelijkheid, uiteraard binnen de kaders die wij stellen? Dat was voor mij niet helemaal duidelijk.

En dan een vraag van de heer Van Vliet.

Ja, dank u, voorzitter. Als je kijkt naar 35 hectare zonnepanelen en je vergelijkt dat met windenergie, hangt het ook af van waar het plaatsvindt. Maar 35 hectare zonnepanelen kan ook effecten hebben op aspecten zoals natuur en biodiversiteit, zeker in een gemeente die veel natuur en bossen heeft. Op welke manier is daar rekening mee gehouden bij deze verandering? Ik weet niet hoe mijn fractie er geheel over denkt, maar voor mijzelf sprekend zou kernenergie geen optie zijn. Zijn er nog anderen met vragen? Ja, de heer Fiscali. Met name naar aanleiding van de vragen van GroenLinks en de heer Valko van der Riet, die ook van GroenLinks is. Dit raadsvoorstel gaat, als ik kijk naar het dictum, en u weet, ik ben verslaafd aan het dictum, alleen maar over het stoppen met zoeken naar mogelijkheden voor windenergie en het op de hoogte stellen van de provincie dat we dit besluit genomen hebben. Er wordt met geen woord gerept over voornemens inzake zonne-energie of andere energievoorzieningen, dus daar hoeven we het ook niet over te hebben. Wat mij betreft toch? Of denkt de wethouder daar anders over?

Zijn er nog meer vragen, of kunnen we eerst naar de wethouder? Ja, dan geef ik nu het woord aan de wethouder.

Ja, dank u wel, Voorzitter. Ook dank voor de vragen. Misschien toch even de aanleiding naar dit voorstel toe, hè? Zeist is zelf begonnen met het in kaart brengen van wat we nodig hebben om onze doelstellingen te halen. Op basis daarvan hebben we als Raad vastgesteld dat we een aantal windmolens, een aantal hectares zonnevelden, een stukje aquathermie en nog wat andere zaken nodig hebben. Dat is ons uitgangspunt geweest om ook in de RES ons bod te doen, hè? In de provincie komt inderdaad die 1,8 van de heer Bliekendaal van de PvdA vandaan. Wij hebben dat bod altijd gedaan vanuit de gedachte, en dat hebben we ook iedere keer duidelijk aangegeven, dat we niet iets bieden waarvan we zeggen dat we het gaan halen, maar iets waarvan we ons stinkende best gaan doen om het te realiseren, omdat we dat gewoon nodig hebben voor onze eigen ambities. In de zoektocht naar vooral windlocaties zijn er echter hobbels gebleken. De A12 hebben we natuurlijk zelf al aangegeven als een ontzettend lastige opgave onder de huidige condities op het moment dat we het onderzochten, dus die hebben we toen even geparkeerd. We zijn verder gaan kijken. Toen kwam de provincie met de actie dat er een onbalans is tussen wind en zon in de provincie Utrecht. Dus we gaan kijken waar in de provincie Utrecht er mogelijkheden zijn om windmolens te plaatsen. In die exercitie is heel duidelijk gebleken dat de locaties in Zeist zijn afgevallen. Geen van de drie locaties die onderzocht zijn, namelijk de A12 Spoorzone, de Groene Driehoek, de polder tussen Zeist en Bunnik, en Kamp van Zeist, zijn onder de huidige condities en voorwaarden realistisch. Dat doet ons uiteindelijk besluiten dat we als Zeist onze inspanningen niet meer in windenergie moeten zetten, maar onze capaciteiten moeten gebruiken om te kijken welke andere dingen we kunnen doen om de transitie naar niet-fossiele brandstoffen te maken. Dat betekent dus dat die 1,8 in de RES wel wordt gezien als een verplichting, maar het is geen verplichting. In de regio hebben we ook heel duidelijk uitgelegd, iedere keer weer opnieuw, dat het een bod is dat we doen op basis van wat we nodig hebben. Daar is inmiddels in de provincie breed begrip voor, omdat ook de provincie ziet dat we op andere gebieden, zoals ook in de brief staat, echt ons stinkende best doen om die transitie op gang te houden. Dat is het antwoord op de vraag van de heer Bliekendaal. Beleidskader zon: 35 hectare is er al meer bekend. Het beleidskader zon is natuurlijk al aangenomen door de Raad en er is op grondgebied van Zeist al ruimte geboden om 35 hectare zon te vergunnen, mocht dat zover zijn. Ik ben op de hoogte van een initiatief van een ontwikkelaar in de A12 Spoorzone. De provincie heeft op dit moment gezegd dat dat een veld is in de N-zone en dat daar geen zonneveld gaat komen. Dat is de situatie rondom de zonnevelden. De heer van Splunter van de VVD: Dit gaat inderdaad over zon en wind en dat is ook de opdracht binnen de RES. Is er ruimte voor een kleine kernreactor of hoe moeten we dat meenemen in de brief? Ik denk van niet, omdat er in ieder geval geen Raadsbesluit aan ten grondslag ligt, dus het zou raar zijn als wij namens de Raad een brief zouden sturen met de boodschap om ook aan kernenergie te denken. Alleen al vanuit die optiek vind ik dat niet opportuun om dat nu mee te nemen. Er zijn ook landelijk allerlei ontwikkelingen gaande, dus dat wachten we ook af. Maar we hebben ook voor onszelf in de laatste routekaart aangegeven dat kernenergie voor Zeist op dit moment geen issue is of niet toepasbaar is. Dat is ook in de routekaart die we twee jaar geleden hebben aangenomen, weggeschreven. Dus ik zou dat op dit moment niet mee willen nemen in de brief richting de provincie. Als ik even mag, kunt u nog een korte argumentatie geven waarom dat dan niet kon? De RES gaat alleen maar over zon en wind. Het onderzoek van de provincie, waar deze brief een reactie op is, gaat alleen maar over wind. Dus in die zin willen we ons ook beperken tot wind in de reactie naar de provincie. Ze vragen een reactie op de plan-MER. Heel even, ja, ik begrijp het volkomen en laten we dat voorlopig ook nog maar even laten rusten. Maar ik heb het over zeer kleinschalige eenheden, niet over wat er op dit moment op landelijk niveau wordt voorbereid en dat we natuurlijk ook allemaal kennen uit de media, zoals Borssele en Dodewaard. Dat zijn hele grote terreinen en dat zal ook gelden voor die te ontwikkelen centrales die eventueel zouden komen in 2035. Dit gaat om veel kleinere eenheden waardoor je dus veel minder ruimtebeslag hebt. Maar laten we het voor nu even rusten. We gaan ons bezinnen of we op een ander moment hierop terug kunnen komen. Maar we laten het voorlopig even hierbij. Misschien toch nog even de kleine variant, de Rolls Royce-variant kernreactor op dit moment, hè? Wat als de kleine reactor wordt gezien? Die is bij mijn weten ongeveer zo groot als het oude Dodewaard, maar dat komt later. De heer van Driel van GroenLinks: Wat besluiten we nou precies? Eigenlijk besluiten we om als gemeente Zeist niet door te gaan met het zoeken naar wind. Mocht er een super enthousiaste ontwikkelaar zijn die zegt dat hij wel kansen ziet en daarmee aan de slag wil, dan zou ik zeggen, doe je best. Maar vooralsnog zien we eigenlijk geen enkele plek of ruimte. Het is op basis van de huidige situatie, hè? Dus stel dat technieken veranderen, stel dat eisen veranderen, dan kan je altijd opnieuw je herbezinnen op je positie. Maar voor dit moment zien we het in ieder geval als Zeist zelf niet gebeuren. Stoppen wij er geen inspanningen meer in. Het RES-bod: Ik heb staan, alleen Zeist zegt wind. Ik weet niet meer precies wat de vraag was of is dit, was dit alleen je vraag? Mijn vraag is beantwoord, dank. De heer van Vliet over de 35 hectare zon: Ja, die is natuurlijk al vastgelegd door de Raad. Ik heb net al geschetst wat de situatie is, dus ook dat zal best een flinke kluif worden om dat voor elkaar te krijgen.

Waarom past u dan de beleidsvisie zon op zich ook aan? Omdat deze op zich al 35 hectare aangeeft.

Niet nu. In dit raadsvoorstel staat dat richting de provincie wordt aangegeven dat er geen mogelijkheden zijn om in die drie gebieden grootschalige windenergie te ontwikkelen. Daarnaast worden er nog een aantal punten genoemd, waaronder het aanpassen van het beleidskader voor zonne-energie. Dit suggereert een verandering ten opzichte van de oude situatie, terwijl de oude situatie ook al 35 hectare betrof. Ik weet niet precies hoe het zit, maar ik weet wel dat in het oude beleidskader al aandacht werd besteed aan natuur en biodiversiteit. Wat verandert er dan precies? Dat is eigenlijk mijn vraag.

Nou ja, één van de denkrichtingen. Maar dat zal natuurlijk weer door de uraad naar de Raad gaan. En dat is ook een uitkomst, wellicht van het traject dat we nu gewoon volgen, hè? Want we moeten onze routekaart natuurlijk gewoon herzien. Dat we nog eens gaan kijken of er wellicht andere locaties in Zeist zijn waar eventueel zonder velden of wat dan ook zou kunnen, hè? We hebben natuurlijk nu in de polder, dus tussen Zeist en Bunnik, zeer beperkt toegestaan. Dat hebben we bewust gedaan. Maar ja, wellicht hebben we, nogmaals, ik ben heel voorzichtig, wellicht geeft dit aanleiding om dat nog eens een keer onder de loep te nemen, hè? Dus daar zul je zien dat daar wellicht de verandering gaat zitten. Maar dat is wat prematuur. Maar ja, je moet toch naar andere middelen gaan kijken om toch bij te dragen aan de opgave die we in de provincie hebben, waarbij het ook heel duidelijk is dat de provincie op dit moment vooral wind wil en niet zoveel zon. Volgens mij heb ik dan alle antwoorden gehad, voorzitter.

Oké, dank u wel daarvoor. Niets vergeten? Nee, nee, ja. Ja, de...

Voor deze brief heeft de provincie een brief gestuurd naar alle gemeenten. Ze hebben eerst een plan MER windenergie uitgevoerd om de milieueffecten van verschillende windlocaties te onderzoeken. De concrete vraag van de provincie aan de gemeenten was om aan de slag te gaan met de resultaten van deze onderzoeken, de mogelijkheden te bekijken en een reactie te geven op die brief. Die reactie moet nog naar de provincie gestuurd worden, en dat kan alleen nadat er een besluit is genomen door de Raad.

Zijn er nog meer vragen? De heer Bliekendaal, Partij van de Arbeid.

Arbeid toelichtende vraag: Bestaat er al iets als een soort ruimtelijk kaartje, noem ik het dan, waar wel en niet zonder vergunning geplaatst mag worden? En is dat dan al door de Raad vastgesteld voor de gebieden waar zonder vergunning geplaatst mag worden?

Ja, die is al vastgesteld door de raad. Ja, ja, ja.

Ja, voor alle duidelijkheid zie ik uw standpunt. Er wordt inderdaad een voorbehoud gemaakt voor ontwikkelingen die in de nabije toekomst alsnog zouden kunnen leiden tot een wijziging van het standpunt. Maar betekent dat dan een wijziging van het standpunt zodanig dat er alsnog plaats zou zijn voor windturbines? Of gaat het alleen om een wijziging van het voornemen om gebruik te maken van ontwikkelingen die zich in de komende tijd voordoen? Dus niet de zaken?

Nee, wij als gemeente Zeist zeggen dat we stoppen met zoeken, want we zien echt geen mogelijkheid om in Zeist een windmolen te plaatsen, ook niet onder de huidige omstandigheden. Overigens is de provincie het bevoegd gezag en ook de provincie zegt in dit geval: "Er is in Zeist geen ruimte." We zien op geen enkele manier ruimte om windmolens te plaatsen en dat heeft voornamelijk te maken met het feit dat we in de uithoeken van Zeist vaak aan bewoonde kernen grenzen of aan een ander gebied. Dus in die zin, of het nu onderdeel is van een ander gebied, de provincie, die uiteindelijk het bevoegd gezag is, heeft gezegd: "Wij zien geen mogelijkheden." Dus mijn opmerking is dat als iemand er heil in ziet, ik hem weinig kans geef, of eigenlijk geen kans. Maar we kunnen een buitenstaander niet verbieden om in Zeist mogelijkheden te zien en wellicht zelf naar de provincie te stappen om te zeggen: "Ja, maar ik wil daar wel een windmolen bouwen." Wij zullen daar dan echter niet aan meewerken.

Maar de formulering is: Wij zien op dit moment geen kansen, maar ik kon daar dus verandering in brengen zodat we alsnog windmolens kunnen plaatsen.

Geplaatst gaan worden. Stel dat er een verandering in de eisen komt, waardoor windmolens wel kunnen, bijvoorbeeld in een gebied dichter bij de bebouwde omgeving, omdat windmolens weinig overlast veroorzaken. Dan zou dat een mogelijkheid kunnen zijn. Maar dan moet ik wel weer naar uw raad, omdat u met dit voorstel eigenlijk besluit om te zeggen dat we stoppen met windmolens in Zeist. Dus ik kan niet zelfstandig zeggen dat we een akkoord van de Raad hebben voor windmolens. Eigenlijk zeggen we nu dat we stoppen met windmolens. En als het weer mogelijk is, dan kom ik weer bij u.

Als het weer mogelijk is, want dat blijft dus in de lucht hangen, is dat volstrekt onduidelijk. Ja.

Ja, maar bij ons kunnen de regels veranderen. Toen we de A12 Spoorzone onderzochten, was het op basis van de toenmalige regels allemaal heel erg krap. Toen hebben we gezegd: "Nou, we wachten, want er komen nieuwe regels vanuit de landelijke overheid aan. En wellicht is het dan wel mogelijk." Die richtlijnen zijn er nog niet formeel, maar informeel zijn ze er natuurlijk al wel. De plan-MER is door de provincie ook al getoetst, en de regels zijn strenger geworden. Dus op dit moment kan het gewoon niet. Wellicht zijn er in de toekomst weer mogelijkheden, maar vooralsnog kon het niet.

Ik zag dat de heer Van Dries ook een vraag had. Ja, ja, inderdaad.

Het was mij duidelijk na het eerste antwoord, maar na deze reactie is het mij weer niet duidelijk en ben ik eigenlijk weer terug bij mijn eerste vraag. De eerste reactie was dat de gemeente niet meer verder zou zoeken. Dat kan ik me wel voorstellen, maar als er een ontwikkelaar komt, mag die best aan de gang gaan en kijken of er iets mogelijk is. Nu hoor ik echter dat de gemeente niet meewerkt en dat er eerst toestemming van de Raad nodig is om iets te mogen doen. We hebben nu toch besloten dat de gemeente niet zelf gaat zoeken, heb ik begrepen. Dus stel ik me voor dat als er een ontwikkelaar komt, we wel degelijk meewerken, mits er een goed verhaal is. Dit hele verhaal is natuurlijk gebaseerd op een bepaalde grootte en omvang. Op het moment dat je veel kleinere windmolens hebt, is het misschien niet rendabel, maar je weet het niet. Als we nu besluiten dat er een Raadsbesluit nodig is om mee te werken met de ontwikkelaars, dan is dat een ander verhaal.

Nee, dan heb ik mij niet goed uitgedrukt, dus u heeft gelijk zoals het is voorgesteld om te stoppen met zoeken als gemeente Zeist.

Zijn er nog andere vragen? De heer Van Vliet, ja.

Ja, op zich is het meer een vraag naar aanleiding hiervan. Er wordt gesproken over de opwekking van energie op rijksgrond, zoals 28 zonnepanelen op de overkapping. We zijn ook benieuwd hoe de ontwikkelingen daarbij zijn.

Ja, daar ben ik ook benieuwd naar. Nee, laat ik het zo zeggen: het heeft geen prioriteit binnen het traject OER en zij focussen zich op dit moment echt op wind op de locaties langs de snelwegen rond de A28. Hoe kunnen wij?

Het gaat me om die prioriteit nog enigszins te veranderen, of als raadsleden, dat er wel meer aandacht voor is.

Dat denk ik niet. Het is ook een programma van Rijkswaterstaat waarin we participeren en mee mogen doen. Het is natuurlijk ook van groot belang. Ook de overkapping is van Rijkswaterstaat. Ik probeer het in overleg steeds weer te noemen, maar gezien de netcongestie en de zoektocht naar wind, heeft het bij Rijkswaterstaat even geen prioriteit.

Ik zag nog een handje van de heer Tompot, SP, ja.

Ja, dank u wel, voorzitter. Ik wil mijn vraag algemeen stellen: wat betekent dit? Het feit dat wij als gemeente Zeist nu niet die windmolens kunnen plaatsen omdat de provincie de kansrijkheid van de locatie als zeer klein inschat? We hebben natuurlijk als provincie een aanbod, zoals elke provincie een aanbod doet aan het rijk met betrekking tot de rest. Wat betekent dit? Zijn er nu andere gemeentes die bijvoorbeeld het tekort kunnen aanvullen? Wat betekent dit voor het bod dat de provincie straks aan het rijk gaat doen? Want als provincies er niet in slagen voldoende aanbod te doen op het gebied van duurzame energie, kan het rijk tussenbeide komen. Is er hier sprake van een situatie waarin het rijk zou kunnen ingrijpen en misschien toch in onze gemeente zonnevelden aanwijzen? Hoe ziet dat eruit? Mijn tweede vraag gaat over aardwarmte. In het raadsvoorstel staat dat wij als gemeente inspanningen leveren om te onderzoeken of een proefboring naar aardwarmte kansrijk is. In de rest wordt aardwarmte beschouwd als een niet bewezen techniek. Maar als blijkt dat aardwarmte in onze gemeente technisch mogelijk is, kunnen we daarmee misschien een soort compensatie bieden. Hoe kijkt de provincie hiernaar? Is de provincie of het rijk dan bereid om te zeggen dat als wij aardwarmte kunnen leveren, ze minder streng zullen zijn op andere bronnen van energie, zoals zonne- en windenergie?

Ja, dankjewel SP voor de vragen. Bij het opstellen van het plan voor de rest hebben we binnen de U16 ook een plan voor een mechanisme met elkaar afgesproken. Dat betekent dus dat als een van de partijen niet levert, de andere partijen kijken of ze extra kunnen leveren op basis van het plan Mer en de uitkomsten van het plan zoals die door de provincie worden uitgerold. En ik begrijp dat inderdaad nu na het zomerreces de provincie dat weer oppakt richting de gemeentes die wel kansrijk zijn qua wind, zodat uiteindelijk de balans dermate is dat we de 1,8 uiteindelijk wel als U16 kunnen halen. Dus in die zin is er nog geen man overboord. Er is een plan voor een mechanisme afgesproken met de gemeente onderling wat betreft aardwarmte. Aardwarmte is natuurlijk een ander probleem dan energie. We hebben natuurlijk een energieopgave, maar we hebben ook een warmteopgave. Die is misschien nog wel groter dan de energieopgave, dus die twee moet je in die zin uit elkaar halen. Maar het helpt wel binnen de provincie en binnen de U16 om bijvoorbeeld het feit dat wij niet kunnen leveren met wind te compenseren door open te staan voor andere dingen die kunnen helpen in de transitie die we als geheel meemaken. Alleen de informatie die hier staat is op dit moment wel weer achterhaald, omdat ABN in principe besloten heeft op een andere locatie in de provincie Utrecht de proefboring te doen. Maar het feit dat wij openstaan voor dit soort dingen en ruimte voorzien, helpt wel in de goodwill richting de provincie en onze buurgemeentes die soms de indruk hebben dat zij het probleem voor Zeist moeten oplossen.

Het feit dat het door Zeist gemaakte gat in de begroting voor het aantal windmolens in de regio door anderen opgevuld gaat worden, begrijp ik uit het antwoord op de vraag van de SP. Heeft dat financiële consequenties voor Zeist?

Overigens, dat andere oplossen moet je ook wel in perspectief zien. Dit is natuurlijk de opgave tot 2030. Dus alle gemeentes ook. Wij hebben ook nog een opgave voor na 2030 en het feit dat er voorbeeldgemeentes zijn die nu meer doen dan dat zij aangeboden hebben, is natuurlijk voor hun toekomst op weg naar 2040 of 2050. Dus in dat perspectief moet je het zien. Binnen de RES wat we voor 2030 moeten leveren, telt het wel mee in 2030. Straks zullen we richting het rijk een nieuw bod moeten doen voor de rest. Dat is 3.0. Ja, voor 3.0 moeten we als provincie dus weer een bod gaan doen. Dan zullen die gemeentes dus een lager bod doen dan ze wellicht hadden gekund, omdat ze nu al in het eerste deel meer hadden gedaan. En wij zullen, zoals het er nu uitziet, met een bod van praktisch nul komen, denk ik. Misschien wat somber, maar dat is even hoe het er nu voor staat.

Zijn er nog meer vragen? Ik kijk even om me heen. Volgens mij niet. Is er dan nog behoefte aan debat als laatste vraag? Ook niet. Dat zou dan de vraag zijn. Kernenergie, ja, volgens mij is er geen behoefte aan debat. Dan is de conclusie dat het raadsvoorstel door kan naar de raadsvergadering van dinsdag 8 oktober.