3c Beantwoording vragen van de commissaris door de raad

De mooie vragen stellen ons in staat om te verdiepen. Oh, wat ben ik blij dat we een brede vertrouwenscommissie hebben en dat ik nu een aantal leden daarvan ook heb benaderd met de vraag of ze mij willen bijstaan. De neiging is groot om alle vragen zelf te willen beantwoorden, maar het is veel leuker, ook voor iedereen die meekijkt en voor de kandidaten, om de antwoorden breed te horen. Ik stel voor dat we de allerlaatste vraag bewaren tot het einde. Dat is de ronde van de fractie en we kunnen dat combineren met wat ik al had gezegd: iedere fractie krijgt ook de ruimte voor zijn eigen reflectie, aangevuld met deze vraag die de commissaris heeft gesteld. Hij heeft voorgesteld om dat ook eens in een trefwoord of in een motto te vatten. Maar laten we beginnen met de andere vragen. Ik denk dat ik ze gewoon een beetje op volgorde afhandel. De eerste vraag was: wat zijn nou de uitdagingen voor Zeist, waar staan we voor en wat moet er gebeuren? Ik kijk eerst eens naar Marcel en naar Ernst voor die vragen. Marcel Fluitman, wil jij daar eens mee beginnen? En Ernst, jij kunt dat denk ik aanvullen. Dankjewel.

Dank u wel, voorzitter en commissaris, en dank voor de vragen. Het is inderdaad een hele lijst. Een van de vragen is ja, wat zijn nu de uitdagingen? Zij stelt diverse uitdagingen voor, want u sprak ook over een sociaal hart, iets wat in het profiel staat. U had het over de financiële zorgen die er wellicht zijn. Zij is natuurlijk een middelgrote gemeente met al zijn mooie aspecten, maar ook met zijn bestuurlijke en lastige vraagstukken. En we zijn natuurlijk ook erg afhankelijk van het beleid dat vanuit Den Haag komt, en daar proberen wij hier zo goed mogelijk vorm aan te geven. Maar dat heeft ook zijn beperkingen, vooral als het gaat om de financiële middelen die we meekrijgen. En ja, de keuzes die je dan moet maken. Wij zijn van mening, en dat toont ook weer het sociale hart, dat we er zijn voor iedereen. Iedereen in Zeist telt mee, en dat houdt in ook de mensen met een kleine beurs. Ook die kwart die het slecht heeft of moeilijk heeft in Zeist. Daarvoor willen we er zijn en daarvoor zorgen we dat het voorzieningenniveau ook bereikbaar is voor hen. Dan kijken we naar hoe we dat als raad met elkaar kunnen vormgeven. En dat kan soms door een stukje extra financiële steun te bieden, maar dat kan ook door de drempel te verlagen. Dat kan zijn doordat we bijvoorbeeld in een woonwijk een soort gouden koets hebben rijden waar mensen van huis uit naar een winkelcentrum worden gebracht, zodat ze geen dure taxi hoeven te betalen. Al dit soort vraagstukken proberen we in de samenleving hier met elkaar op te lossen, en we merken, denk ik, in Zeist dat we een hele krachtige samenleving hebben die er ook voor elkaar staat. En wat we als gemeenteraad doen, is dat faciliteren. Maar wat we van een burgemeester verwachten, is dat hij daar ook voor staat, dat hij daar open voor staat, dat hij een luisterend oor heeft en dat hij ook signaleert. En met ons dat gesprek aangaat als hij denkt of vindt dat dingen kunnen verbeteren of zouden moeten veranderen. Ja, de financiële zorgen, zou ik bijna zeggen, we hebben afgelopen maand een prachtig debat gehad over de voorjaarsnota. Ik zou hem zeker, als kandidaat, aanraden die eens even terug te luisteren. En daarin is ook wel te horen dat het een beetje lijkt dat de goede tijden wat achter ons liggen en dat we weer wat lastigere tijden tegemoet gaan. Nu zijn we dat in Zeist gewend. We zijn bekend met een bezuinigingsdialoog die we in het verleden hebben gehad. We zijn bekend met een inwonersadviescommissie die we twee jaar geleden hebben gevraagd om te kijken hoe we met elkaar kunnen zorgen dat we op de juiste manier bezuinigen, zodat we toch alle dingen nog kunnen blijven doen die we willen doen. We merken dat die input vanuit de samenleving, samen met ons als raad en met het college, heel belangrijk is om te komen tot goede besluiten. En we wachten nu dit jaar even af. U kent het systeem net zoals wij: we hebben een voorjaarsnota, dan schrik je, dan komt er in september een circulaire en dan is het weer anders, en dan horen we in december dat we misschien wel weer geld over hebben. Wellicht is het wishful thinking, ik weet het niet, maar we zijn wel zo reëel in Zeist dat we zeggen: laten we goed op de knip letten, laten we ervoor zorgen dat we het geld niet over de balk gooien, maar zorgen dat het op de juiste plek wordt uitgegeven voor alle Zeistenaren.

Dank je, Marcel Ernst. Misschien wil jij ook iets zeggen over openbare orde en veiligheid. Was er een vraag die gesloten moest worden na de...

De uitdagingen zijn aanzienlijk, en dat blijkt duidelijk uit uw woorden, voorzitter, aangezien deze onderwerpen ter sprake komen. Ik wil u ook bedanken voor de vragen en voor de grondige wijze waarop u zich heeft voorbereid. Dat was al hoorbaar in uw inleiding, en ik zou graag antwoord willen geven langs vier lijnen en afsluiten met het financiële aspect, maar beginnen met de enorme diversiteit van Zeist en de thema's wonen en veiligheid. Zeist is een bijzondere gemeente omdat er zo ontzettend veel verschillende mensen wonen, wat betreft inkomen en culturele achtergrond. Een van de uitdagingen voor de nieuwe burgemeester zal zijn: hoe houd ik deze gemeenschap op de juiste wijze bij elkaar? Hoe ga ik in gesprek met de inwoners in alle delen van Zeist? En hoe zorg ik voor dat essentiële contact? Dat is, denk ik, een van de grootste uitdagingen voor de nieuwe burgemeester. Wat betreft woningbouw: veel inwoners van Zeist zoeken een passende woning, en het is erg lastig om dat in deze tijd, met al zijn problemen, te realiseren. Ook dat is een uitdaging waarover we in deze raad veel spreken. Als het gaat om veiligheid, openbare orde en veiligheid, wil ik graag terugkijken op de jaarstukken die we afgelopen week hebben besproken. Daarin staat dat de onzichtbare criminaliteit toeneemt, terwijl de zichtbare criminaliteit afneemt. Juist die onzichtbare criminaliteit vormt een enorme uitdaging voor de nieuwe burgemeester, en hij of zij moet daar echt goed op voorbereid zijn. Tot slot, het sociale hart is natuurlijk heel belangrijk, maar uiteindelijk moet alles ook betaald worden. Zeist heeft een uitstekende traditie als het gaat om financieel stabiel beleid. Opeenvolgende colleges hebben dit steeds benadrukt, en juist in deze onvoorspelbare tijd is dat van het grootste belang. Ik denk dus dat het heel goed is dat de nieuwe burgemeester van Zeist uit datzelfde hout gesneden is, voortbouwend op de traditie van de opeenvolgende colleges die ervoor hebben gezorgd dat we er financieel zo goed voorstaan.

Dank je wel, Ernst. Er was een vraag over leiderschap, en ik denk dat deze vraag goed past bij Hannie. Hier is hij dan: we verwachten van een leider dat hij of zij een duidelijke rol vervult, met of zonder kwinkslag, en de puntjes op de i zet. Dit heeft ook te maken met verbindend vermogen en daadkracht. Hannie van Kippersluis, zou jij hierop willen reflecteren?

Ja, dank u wel, voorzitter. Die kwinkslag slaat eigenlijk op het feit dat wij een burgemeester zoeken die humor kan inzetten, afhankelijk van de situatie die dat vraagt. Er wordt gezegd dat daadkracht en lef nodig zijn. Naar ons idee kan je met daadkracht en lef de Raad goed leiden, want dat is ook een van de taken van de nieuwe burgemeester en de Raad. We zitten hier met 33 eigenwijze mensen, en dan bedoel ik 'eigenwijze mensen' als twee woorden. Mensen die inhoudelijk verschillen, maar toch wel iemand nodig hebben die af en toe de teugels aantrekt, maar ook in staat is om de teugels te laten vieren. Als je kijkt naar het aspect van verbinder, dan bijt dat elkaar niet. Met daadkracht en lef kun je verbinden, soms misschien juist door niets te doen of soms juist door een prikkelende opmerking te maken of een klein knuppeltje in het hoenderhok te gooien. Dat trekt dingen vlot, maar kan ook mensen misschien op een andere manier tegen zaken aan laten kijken. Dus wij zoeken eigenlijk, ja, dat is best heel lastig, het schaap met de vijf poten. Dus wanneer zet diegene daadkracht en lef in en wanneer doet hij of zij een stapje terug? Ik denk dat het iemand moet zijn die dat leuk vindt om te doen, die dat ook in zich heeft of heel erg bereid is om dat te ontwikkelen. Als je kijkt naar verbinden, we hebben het net even gehad, maar verbinden is natuurlijk niet alleen kopjes thee drinken en pappen en nathouden, maar dat is een actieve houding op verschillende speelvelden. Er wordt al gezegd, ook in de provincie, dat vergt een andere manier van verbinden dan bijvoorbeeld in de Raad of in B en W. En ook, zeg maar, het schakelen tussen die speelvelden, dat moet onze burgemeester in zich hebben. Tot slot, de nieuwe burgemeester springt op een rijdende trein. Wij kennen elkaar, wij zijn natuurlijk al een tijdje bezig met elkaar en hij of zij moet daar zijn of haar weg in kunnen vinden, werd al gezegd, vrij snel op vlieghoogte kunnen zijn. Dat is natuurlijk heel erg belangrijk, want er zijn genoeg dossiers die op afwerking wachten. Ik wil eigenlijk sluiten met een citaat van Hannie van Leeuwen, en mijn CDA-collega's zullen daar heel erg blij mee zijn, want Hannie van Leeuwen was een CDA-politica en die had een citaat en dat was: "Macht is om te dienen, niet om te heersen." Ik denk dat wij zo'n burgemeester nodig hebben. Dank u wel.

Dankjewel, Hannie. Er wordt geklopt, ja, terecht. Mooie uitspraak trouwens: "Schaap met de vijf poten", een van de betere tv-series van de laatste tijd, en ook jaren. Op dit moment is het echt vreselijk met de NPO, hè? Wat betreft al die herhalingen... Maar ik ga ook naar Jan Bredius, want Jan, diezelfde vraag over die puntjes op de i, die zat ook een beetje in de hoek van: "Wij zoeken een sterke voorzitter in de Raad." En ik weet dat wij daar best een tijdje over gesproken hebben in de vertrouwenscommissie. Wilde jij daar eens op reflecteren, wat wij daar hebben besproken?

Ja, dat is een mooie vraag, want die slaat inderdaad de spijker op zijn kop. De teugels zijn aangehaald en eruit gehaald. Als u goed leest, dan staat er dat we in de spiegel moeten kijken. Dat is niet alleen de coachende rol voor de Raad, maar voor iedereen. En waar u spreekt over leiderschap en bestuursstijl, ja, dat is een uitgesproken rol, eerst voor de burger. Hij is leidend, maar tegelijkertijd volgend; hij moet beide zijn. Ja, hij is inderdaad een duizendpoot. Hoe zit het nou precies met de profielschets en kijken we ook naar het verleden? Ja, dat doen we ook. En dat is ook vaak de eerste indruk, misschien ook wel de veiligste. Maar als je naar de profielschets kijkt, dan zie je tegelijkertijd elf keer het woord 'nieuw' of 'vernieuwend', ook 'nieuwsgierig' bijvoorbeeld, en dat is belangrijk voor onze gemeente. We gaan een tijd in met een veranderende nieuwe samenleving, levend in diversiteit. Met die verandering moet ook het bestuur veranderen. Althans, het bestuur moet openstaan voor een veranderende rol en de burgemeester moet daarvoor openstaan. Als je kijkt naar wat wij in huis hebben, dan hebben wij behoorlijk wat in huis wat betreft de krachtformule, bijvoorbeeld. Ja, die blijven we hanteren, maar je kunt zeggen dat die krachtformule, die gaat over de besluitkracht binnen de gemeente, de ronde tafel, zo noemen we dat, en het debat, hoe de besluiten tot stand komen. Dat is een oude formule, kun je zeggen, maar die kan in een nieuw jasje; dat kan zeker, die ruimte laten we ook aan de burgemeester. Maar het weerspiegelt de kracht van Zeist in de verhouding tussen samenleving en bestuur, en dat 'ouder' moet dus een nieuwe betekenis krijgen. Zo heb ik het hier prachtig geformuleerd, in het nieuwe. Ook de rol, dat noem ik tegelijkertijd, want dat was ook een vraag. De rol binnen de organisatie is belangrijker. De voorzitter heeft het al gezegd: dat is de draaischijf, en dat is ook iets eigens, om het eigentijds of eigenheid binnen de gemeente Zeist te houden. Het is niet hiërarchisch, het is een draaischijf, en elke keer komen de betrokkenen op een andere plek. De gemeentesecretaris, de griffier en de burgemeester, dat is in het dagelijks bestuur en de dagelijkse uitvoering van die taken van de burgemeester cruciaal. Het is een beetje onzichtbaar, maar buitengewoon belangrijk. Ja, dat geeft dus vorm aan de taken van de burgemeester. Dit is wat ik wilde zeggen.

Dankjewel, Jan Bredius. Als voorzitter van het college neem ik deze vraag als eerste op me. Ik weet dat we, kijk, ik noemde net al het lied 'Achteraf' van Daniël Lohues. Hij is de man die vaak ziet waar een ander net voorlangs of overheen kijkt. In ieder geval, in de gesprekken die we met het college hebben gehad, zeggen de collegeleden dat je er beter van wordt als je een voorzitter hebt die in staat is om, laat ik zeggen, vaak de complexiteit van de dingen waar we mee bezig zijn vanuit een bepaald niveau en met een bepaalde eenvoud te doorzien. Ik weet nog dat Koos Janssen, bijvoorbeeld, en dan noemen we toch een keer zijn naam, ook van die inzichten had, zoals het gebruik van het woord 'tijd'. We komen uit de vorige tijd, we leven in deze tijd en we gaan naar de nieuwe tijd. Dat klinkt allemaal heel komisch, maar daarmee heeft hij een vraagstuk gestructureerd. Natuurlijk is het wel zo dat wij, wij hebben er, wij hebben hele goede... Dat zeg ik niet omdat ze het alleen maar bij zijn, maar als voorzitter heb ik vorig jaar het nieuwe college gecomplimenteerd met het feit dat ze binnen drie maanden volledig ingewerkt waren. En volgens mij kunnen we nu, een jaar later, zeggen dat er een college zit dat diep ingewerkt is in zijn portefeuille en vooruit wil. Dat vraagt gewoon om een burgemeester die de kwaliteiten heeft om dat gesprek en debat in goede banen te leiden. Daarvoor hoef je niet professioneel te zijn op al die terreinen, misschien zelfs liever niet, maar wel in staat om dat gesprek en het debat te sturen. Ik moet eerlijk zeggen, daar kijk ik bij de volgende vraag ook een beetje naar mijn vertrouwenscommissieleden. We hebben het eigenlijk in de vertrouwenscommissie niet gehad over dat er een expliciete verwachting ligt over de rol van de burgemeester in de regio. Vanzelfsprekend zijn er bestaande regionale verbanden. Ik bedoel, we zitten in de U10, waar we een belangrijke deelnemer van zijn. Natuurlijk zitten we ook in de VRU, maar laten we dat even buiten beschouwing laten. Kijk, onze huidige burgemeester heeft in zijn afgelopen jaren ook een heel belangrijke rol gevonden en gekregen in de VG VG Utrecht, waarvan ik denk dat die rollen voor een groot deel ook aan hem persoonlijk te danken zijn en aan de ervaring die hij had. Ik ga er een beetje vanuit dat, zoals ik net al zei, wij een burgemeester willen waar wij van kunnen groeien, maar die ook van ons mag groeien. Dat er wat dat betreft alle ruimte is voor de burgemeester om in die gremia ook zijn of haar ruimte te zoeken en een bijdrage te leveren. We hebben er niet op voorhand grote ambities bij dat daar dingen zouden moeten veranderen. Ik pak ook de inwonersenquête erbij; er zaten geen verrassingen bij, volgens mij. Maar ik kijk ook naar mijn leden; daar zaten niet echt verrassingen bij. Ik heb nog wel eens gedacht, maar dat is echt een soort diepteanalyse, dat als je gaat kijken naar de antwoorden gerangschikt naar de verschillende leeftijdsgroepen, dat daar wel verschillen in verwachtingen zitten. Dat is denk ik... Nee, dat klopt, nou, zie je, zo simpel kan het zijn, hè? Want je zou dan denken dat de oudere leeftijdsgroepen meer een burgemeester willen die gewoon op de koffie komt. Maar volgens mij is dat niet zo, dus dat vraagt echt om een soort diepteanalyse. Ook op het gebied van wonen hebben we niet veel woorden gewijd, maar wij gaan ervan uit dat je hier niet burgemeester kunt zijn als je hier niet woont. En wij zullen alles wat in onze macht ligt als gemeente doen om dat te ondersteunen en te zorgen dat dat realiseerbaar is. Natuurlijk zou dat ook met overgangstermijnen kunnen, maar een burgemeester hoort niet... Wij kennen hier de burgemeester die op zijn fiets naar het stadhuis komt als het mooi weer is, hè? Dat is denk ik ook wat een burgemeester hier zou moeten willen doen.