3b Woord aan commissaris van de Koning voor toelichting op sollicitatieprocedure en vragen aan de raad
Dan ga ik nu weer helemaal in mijn rol als voorzitter, en dan zeg ik: "Het woord is aan u."
Meneer de Voorzitter, dames en heren leden van de gemeenteraad van Zeist, het is opnieuw een groot genoegen voor mij en voor de kabinetschef om hier vanavond in uw midden te zijn. Zoals u al zei, Voorzitter, is het echt wel een belangrijke avond voor Zeist, voor de inwoners van Zeist, voor u als Raad, voor het college en voor de medewerkers in het gemeentehuis hier. Maar vooral natuurlijk ook voor al die mensen die overwegen, die misschien zitten te dubben, die misschien al zelf de afweging hebben gemaakt dat, mocht die prachtige gemeente Zeist ooit vrijkomen, het iets voor hen zou kunnen zijn. Deze mensen zullen heel nieuwsgierig zijn naar de profielschets, maar zijn tegelijkertijd ook heel nieuwsgierig naar wat wij hier vanavond met elkaar daarover uitwisselen. Daarom is dit ook echt een belangrijk moment in de procedure, omdat met de presentatie van de profielschets, die ook bijzonder goed is toegelicht door uw voorzitter, en de voorzitter van de commissie, door nog wat vragen en antwoorden met elkaar te wisselen, we misschien wat meer scherpte en nog wat meer diepte kunnen geven aan wat wij precies zoeken. Wat wij precies graag zien in de nieuwe burgemeester van Zeist en dat kan voor die mensen die daar belangstellend naar zijn natuurlijk twee kanten opvallen. Dat kan de hoopvolle verwachtingen alleen maar verder doen aangroeien. Maar het zou misschien ook wel kunnen zijn dat, als ik het zo hoor, het misschien toch niet helemaal iets is wat voor mij is weggelegd. En dat is denk ik ook goed om die mensen die geïnteresseerd zijn mee te geven. Uiteindelijk is het doel, want dat vind ik wel heel belangrijk en u gaf het ook al goed aan, om zoveel mogelijk mensen te interesseren voor deze prachtige functie van burgemeester, een mooi ambt in deze prachtige gemeente. En ik herhaal ook graag het pleidooi dat we iedereen van harte vanuit deze raadszaal vanavond uitnodigen om dat ook gewoon heel serieus te overwegen. Omdat wat uit uw profielschets spreekt en wat ook uit uw inwonersenquête spreekt, is dat de nieuwe burgemeester hier heel welkom is. Dat vind ik mooi. Dan maak ik ook graag een groot compliment voor, ik heb bij onze eerste ontmoeting aangegeven dat het belangrijk is dat een profielschets zo wordt opgesteld en de wijze waarop u daarover praat, zo is dat mensen zich uitgenodigd voelen en dat ze zich niet uitgesloten voelen door bijvoorbeeld de tekst of de aanspreekvormen. Nou, u hebt dat denk ik fantastisch gedaan. Het is een hele uitnodigende, open profielschets en u straalt dat ook uit en u nodigt ook mensen uit die misschien nog een extra stapje nodig hebben om die sollicitatie daadwerkelijk te zetten. Ik zeg zelf altijd, in alle gemeenteraden waar ik te gast ben bij het vaststellen van de profielschets, dat ik ook hoop met u vooral vrouwen, mensen met een andere culturele achtergrond en mensen die niet op voorhand in het vaste stramien van het burgemeesterschap passen, op te roepen om het serieus te overwegen. En ik doe dat in het volle vertrouwen dat die sollicitaties ook hier de volle aandacht zullen krijgen en op een goede en eerlijke manier zullen worden beoordeeld. Dus wat dat betreft, begin ik met dat grote compliment en sluit me graag aan bij uw woorden. Laten we iedereen uitnodigen om serieus te kijken naar deze prachtige vacature, Voorzitter. Als u het goed vindt, zal ik straks nog iets meer op de inhoud van de profielschets ingaan, maar nog wel heel kort. Dat is een beetje een herhaling van wat we eerder in maart met elkaar hebben gewisseld, nog even heel kort aangeven wat mijn rol is in de procedure en hoe de procedure verder zal verlopen. Wij stellen vanavond, u stelt vanavond de profielschets vast. En dat betekent dat de vacature morgen wordt opengesteld, dus vanaf morgen kunnen mensen daadwerkelijk solliciteren. En de sollicitatiebrieven of de sollicitatieberichten moeten binnen zijn vóór 4 september. Dus uiterlijk 3 september moeten die zijn ontvangen. Ik zeg dat even met enige nadruk, omdat het heel vervelend zou zijn, want die termijnen zijn gewoon hard. Nou, vergoed heel veel dat het best een lange periode is en dat heeft natuurlijk weer alles te maken met dat de zomervakantie ertussen zit. Dus we willen volop de mensen de gelegenheid bieden om ook al als ze nu op vakantie zijn om toch alsnog te solliciteren. Maar de brieven moeten voor 4 september, uiterlijk 3 september binnen zijn. Op het moment dat die vacaturedatum is verlopen, zal ik ongeveer een week daarna via een openbaar persbericht kenbaar maken hoeveel personen hebben gesolliciteerd, hoeveel mannen, hoeveel vrouwen, voor zover van belang, verdeling in politieke achtergrond. Dus dat onthult niet veel, behalve dan dat je zegt, nou dat zijn wel kandidaten of niet zoveel kandidaten. Maar dat doen we dan omdat de rest van de procedure, ja, daar komt eigenlijk niks naar buiten, hè? Daar ligt geheimhouding op. Heb ik de vorige keer ook al benadrukt. Wettelijk opgelegde geheimhouding en die rust op u allen, ook op het moment dat u als gemeenteraad over de voordracht spreekt met elkaar, maar vanzelfsprekend rust die in het bijzonder ook op de vertrouwenscommissie, op het werk van de vertrouwenscommissie en ieder die daarbij betrokken is. En u weet dat wordt heel serieus genomen en ik denk ook wel terecht, want het is ook ter bescherming van kandidaten dat ze zich volledig vrij voelen zonder dat haar of zijn naam op straat komt te liggen om te solliciteren en. Wij hebben de dure plicht met elkaar om daarover te waken. En ja, het is zelfs zo geregeld als dat misgaat, kan ik niks anders doen dan daarvan aangifte te doen bij de hoofdofficier van justitie. Maar in Zeist gaat het zover niet komen, weten we al, maar ik moet het altijd even zeggen. Mijn rol in de procedure is om geschikte kandidaten voor het burgemeesterschap van Zeist te selecteren en toe te zien op een goed en ordelijk verloop van de procedure. Nou, de volgorde is, denk ik, voor u nu bekend. De Raad stelt een profielschets vast, de vacature gaat open. Ik ontvang uiteindelijk alle reacties op die vacature, alle sollicitatiebrieven. Zal vervolgens inlichtingen over kandidaten inwinnen. En zal daarna in overleg met de vertrouwenscommissie alle kandidaten met alle cv's en alle toebehoren met de vertrouwenscommissie bespreken. En ik zal de vertrouwenscommissie in overweging geven welke personen uit die hoeveelheid mensen die gesolliciteerd heeft, ik de vertrouwenscommissie aanraad om een gesprek mee te voeren en dat spreken we dan over de selectie om maar zo te zeggen van kandidaten waar de vertrouwenscommissie en ik het dan op die avond dat we elkaar spreken over eens worden en dan gaat de vertrouwenscommissie aan het werk om met de kandidaten daadwerkelijk te spreken. U weet, als de vertrouwenscommissie dat gedaan heeft, doet de vertrouwenscommissie aan uw Raad een voordracht van twee personen, een op nummer één, een op nummer twee en uiteindelijk in een besloten raadsvergadering stemt u over de aanbeveling. En als dat allemaal goed gaat, dan wordt de nummer één die u kiest bekendgemaakt en over de nummer twee wordt voor eeuwig verder gezwegen. Nou, u kent het allemaal wel wat er dan gebeurt, mevrouw Struijk. In het bijzonder denk ik, hè, dus dan is het een heel feestelijk moment, mevrouw Struijk nogmaals ook gefeliciteerd vanaf deze plek. Dan wordt bekend wie de Raad heeft voorgedragen en dan zal zo'n voordracht met mijn aanbeveling naar de minister van Binnenlandse Zaken gaan en de minister van Binnenlandse Zaken bereidt dan een besluitvorming van het kabinet voor. En als dat gebeurd is, is er een Koninklijk besluit wat getekend is en naar verwachting, want we zitten mooi op schema, hoop ik dan in uw Raad in het midden van uw Raad eind januari de nieuwe burgemeester van Zeist te kunnen beëdigen. Dus dat is de procedure, mijn rol daarin, de vertrouwenscommissie doet zelf het werk. Daarbij hebben ze al van tevoren aangegeven dat mogelijk onderdeel van het werk ook is dat ze kandidaten onderwerpt aan een assessment. Maar goed, uiteindelijk is dat de verantwoordelijkheid van de vertrouwenscommissie om dat verder af te ronden en nogmaals, eind januari 2024 hopen we dan de nieuwe burgemeester van Zeist te kunnen begroeten hier. Dat ten aanzien van de procedure, dan ten aanzien van de profielschets. Nogmaals, ik vind hem geweldig uitnodigend. Laat Zeist in alle mooie en karakteristieke facetten goed zien. Ik vind het ook mooi dat u laat doorklinken wat uit de inwonersenquête naar voren is gekomen. Zevenhonderd respondenten is gewoon hoog, vind ik. Dat geeft een mooi beeld en het is ook goed en op een plezierig leesbare manier in de profielschets verwerkt, ook op een uitnodigende manier. Want heel vaak staat er "jij dit, jij dat" of "herken je jezelf hierin?" En dat spreekt mensen aan. Ik heb een paar vragen, nogmaals ook veel dank aan de voorzitter die dat al wat extra reliëf heeft gegeven. Dat is ook belangrijk voor de mensen die kijken naar de profielschets. Kijk, als ik de profielschets lees, dan kun je niet tot een andere conclusie komen dan dat Zeist een geweldige gemeente is. En wie zou ik zijn om daar iets van af te doen? Maar u raakt natuurlijk ook wel aan, u zegt het zelf ook, Voorzitter, dat Zeist, net als elke andere gemeente, natuurlijk ook gewoon vraagstukken kent: sociale vraagstukken, bestuurlijke vraagstukken, financiële vraagstukken. En daar wil ik toch nog iets meer verdieping op horen, want u schrijft bijvoorbeeld, ik citeer: "De huidige stijging in kosten van levensonderhoud betekent dat een kwart van de inwoners het financieel niet makkelijk heeft en dat raakt ons sociaal hart." Prachtig, maar wat doet Zeist en welke rol heeft de burgemeester ten aanzien van dit sociale vraagstuk? Zou mijn vraag zijn. U zegt ook van ja, openbare orde en veiligheid is een belangrijke taak en rol voor de burgemeester. Maar u werkt dat ook niet helemaal uit in de profielschets. Wat zijn de vraagstukken op het terrein van openbare orde en veiligheid in Zeist? Waar zou de burgemeester op moeten rekenen? Dat is van belang, want uit onderzoek is gebleken dat een burgemeester ongeveer 40% van zijn of haar tijd bezig is met vraagstukken van openbare orde en veiligheid. Een derde, wat meer inhoudelijke vraag is: u zegt, ja Zeist heeft net als andere gemeenten natuurlijk financiële vraagstukken, maar Zeist heeft een solide aanpak daarvan, punt. Nou, dat is natuurlijk heel geruststellend, maar ja, mijn informanten, ik heb altijd overal informanten, die laten weten dat toch bezuinigingen worden overwogen. Dus kunt u ook wat meer diepgang geven op de financiële omstandigheden van de gemeente, want ook een burgemeester krijgt daar vanzelfsprekend mee te maken. Als het allemaal een tandje minder moet, dan moet je als voorzitter van het college, als voorzitter van de Raad, daar ook een duidelijke leidsman of leidsvrouw in zijn, lijkt mij. Dus misschien kunt u daar iets meer aan geven. Is dat iets waar de burgemeester direct mee te maken heeft? Dat zijn drie vragen op iets meer verdieping op de inhoud van de profielschets. Dan heb ik nog wat waarnemingen op het terrein van wat je noemt leiderschap, bestuursstijl die u van de burgemeester verlangt. U zegt: de burgemeester van Zeist, die pakt een uitgesproken rol en die zet hier en daar de puntjes op de i, met of zonder kwinkslag. Ja, dat riekt voor mij een beetje naar een schoolmeester of een schooljuf die het nog een keer uitlegt met een grapje, maar daarna toch zegt van: "Nu leg ik voor de zoveelste keer de vinger bij de zere plek." Dus zit daar iets in waarvan u zegt, ja, dat is hard nodig? En waar zit dat? Zit dat in de organisatie, zit het bij u als Raad, zit het in het college? Waar moeten die punten op de i gezet worden? Waar ontbreken ze zo op dit moment? Dus kunt u daar de kandidaten iets van richting aan geven? En u zegt ook: de burgemeester die de teugels wat strakker kan aanhalen, is dat dan tijdens de raadsvergaderingen? Hebt u daar behoefte aan? En daarin verbonden de vraag van: ja, wilt u een burgemeester die een beetje voor de troepen uit mag en kan lopen? Of zegt u: nou ja, de burgemeester moet toch vooral ondersteunend zijn aan het proces, ondersteunend zijn aan wat Raad en college willen? Mag de burgemeester signaleren en agenderen of moet een burgemeester vooral volgend zijn? Kunt u daar misschien ook nog iets meer over zeggen? Ook een opmerking ten aanzien van het voorzitterschap van het college. Daarin wordt een wens neergelegd, dat de burgemeester volop ruimte geeft voor het politieke debat in het college. Nou, dat is prachtig natuurlijk. Maar mag de burgemeester daar ook zelf aan deelnemen dan? Want de burgemeester, weet u, is een stemhebbend lid in het college. Hij heeft soms ook portefeuilles, dus hoe ziet u dat? Die nu wordt het meer neergezet als een procesbegeleider die de ruimte geeft en zorgt dat op tijd wordt geschorst voor de lunch. Maar goed, mijn vraag is ook, van mag de burgemeester zich ook portefeuille-inhoudelijke zaken echt een opvatting permitteren en ook meedoen in de discussie op dat vlak? Een andere vraag die ik heb is: wat verlangt u van de burgemeester als vertegenwoordiger van de gemeente in de regio en op het landelijk toneel? Daar lees ik in de profielschets niet zo heel veel over. In sommige profielschetsen begint men daarmee. Men zegt van: krachtige ambassadeur en moet een nieuwe en sterke positie in de regio hebben. Of we moeten in direct contact hebben, zonder kloppen binnen bij de minister-president. Dat lees ik niet in de profielschets. Is daar geen behoefte aan? Of zegt u van: ja, dat is er wel degelijk, maar dan zouden we dat vanavond ook tegen elkaar moeten zeggen. Nou, meer een open vraag, ik ben er bijna doorheen, Voorzitter. De inwonersenquête vind ik leuk en interessant en dat blijkt ook uit verbinder, dat zet ook de inwoners hoog. Het zet u ook de profielschets hoog, dat is mooi, maar zijn er ook punten die u wat meer verrast hebben in die inwonersenquête? Ik las zelf dat "passen in