Opening

Welkom bij het debat van 4 november over de programmabegroting voor 2026 en de tweede bestuursrapportage van 2025. Ik heb inmiddels een beetje een traditie gestart om aan het begin van de debatten, zowel bij de kadernota als bij de begroting, iets voor te dragen ter inspiratie om te beginnen met elkaar op de toch altijd wel weer belangrijke debatweg die we met elkaar gaan voeren. Het waren tot nu toe... Ja, kijk, ik begrijp dat u straks ook gaat voordragen uit eigen werk, meneer Vlijtman, maar dit is niet mijn eigen werk. Het is dit keer geen gedicht, maar het is een inspiratie tekst, noem ik het maar even. En ik hoop dat het ook een beetje tot de inspiratie kan leiden voor het debat of de onderwerpen waar we het vandaag met elkaar over gaan hebben. Het heet "Hoop zet ons in beweging". Waar richten we onze hoop op? Hopen doen we eigenlijk elke dag. Tegelijk is hopen een bijzondere bron van energie. Het maakt dat we veel aankunnen. Wie kent niet de hoop op genezing of verzachting, hoop op vrede of hoop op geluk? Hoop komt voort uit gedachten aan een bereikbaar ideaal. Door hoop komen we in beweging, juist omdat er iets ontbreekt, groeit het verlangen en ontstaat er hoop. Onvolkomenheid geeft creativiteit. Hopen is dus niet afwachten, maar vertaalt zich in activiteit, in het scheppen van voorwaarden om dichter bij een ideaal te komen. Ik hoop, ik wens ons een mooi debat toe, waarbij we allemaal dichterbij onze idealen komen voor een mooi Zeist. En dan gaan we echt naar de agenda toe. Ik heb dit keer geen hamer, want het is geen officiële vergadering, maar ik heb hiermee wel de vergadering geopend. Het is ook niet gebruikelijk om alle afwezigen te noemen, want het zijn er een aantal van vanmiddag en misschien komen er op een later moment nog een aantal bij. Maar ik wil toch even twee mensen noemen. Namelijk raadslid Julian Wassink is afwezig omdat gisteren, wat zeg je, excuus, zaterdag, zijn dochter Rozemarijn is geboren en dus vanaf deze plek feliciteer ik namens de raad en het college Julian en zijn vrouw Rianne en grote broers Jeroen en Pepijn en natuurlijk onze nieuwe inwoner Rozemarijn. Een andere afwezige vandaag is Hanny Roelofsen, haar ouders zijn vandaag 70 jaar getrouwd, dus ook dat is wel even een felicitatie waard. Goed, dan gaan wij naar de onderwerpen waarom we hier zitten. Ik zei het al even, het gaat om de programmabegroting 2026 en de tweede bestuursrapportage 2025. We behandelen dus beide documenten in één keer. U heeft ze al zien staan hier op de kop van de tafels. We hebben interruptiemicrofoons. Dat betekent dus dat wij dit debat doen via de interruptiemicrofoons en natuurlijk via bijdragen hier van de spreker aan deze kant. We houden de tijd bij, dat weten we inmiddels ook van ons, en dat betekent dat elke spreker, elke fractie, 7 minuten spreektijd heeft. In de laatste minuut zullen we u attenderen op het feit dat u nog een minuut heeft. Tot zover. We hebben ook een overzicht gemaakt van alle partijen, dat is met u gedeeld, en dat betekent dat we nu gaan beginnen met de fractie van GroenLinks en Martine Folkersma haar eerste inbreng gaat doen als nieuwe fractievoorzitter van GroenLinks.

Daar ben ik. Oké, dank u wel, voorzitter, en dankjewel Roel en fractie voor het vertrouwen dat jullie mij hebben gegeven. Ik vind het een hele eer dat ik jullie nieuwe fractievoorzitter mag zijn. Toen ik vier jaar geleden begon aan dit GroenLinks-avontuur had ik nooit kunnen vermoeden dat ik nu hier zou staan. Ik geloof dat ik ook nog nooit zo snel een carrière heb gemaakt. Maar deze beschouwing gaat niet over mij, maar gaat over de begroting en over samengaan. Dit is namelijk het laatste jaar dat GroenLinks deze algemene beschouwing houdt bij de gemeenteraadsverkiezingen. In maart gaan GroenLinks en Partij van de Arbeid ook in Zeist samen op. We vormen dan één nieuwe fractie, GroenLinks, Partij van de Arbeid, een fractie die staat voor solidariteit en voor groene en rode waarden. Ook na de verkiezingen zullen we deze waarden blijven uitdragen. Wij gaan voor een dak boven je hoofd en dan natuurlijk een geïsoleerd dak, want energiearmoede vinden we onacceptabel. We gaan voor meer natuur en biodiversiteit en we geven natuur de letterlijke bodem onder ons bestaan de stem die ze verdient. We gaan ook voor een zeker bestaan zonder financiële stress voor al die mensen die het moeilijk hebben om de eindjes aan elkaar te knopen elke maand opnieuw. Of je nu in een uitkering zit of werkende armen bent. We gaan voor een gemeente waar we naar elkaar omkijken. We hebben net de verkiezingen achter de rug en we feliciteren D66 en het CDA met het behaalde resultaat. Dat is knap gedaan. En, ondanks dat wij meer verloren hebben dan ons lief is, zijn we blij dat het midden weer terug is en dat dit zwarte hoofdstuk van een regering met de PVV achter de rug is. We hopen op betere tijden. Het is belangrijk dat we elkaar gaan vinden de komende jaren in politiek en samenleving. Want polarisatie, het vergroten van vaak ook nog eens valse tegenstellingen, heeft ons land al veel te lang in haar greep. We lijken steeds minder goed naar elkaar te kunnen luisteren en steeds minder oog te hebben voor de nuance. De polarisatie heeft ervoor gezorgd dat ons land is stilgevallen, terwijl we vooruit moeten. Zeker in een land waar we voor grote uitdagingen staan, zoals de stikstofcrisis, de crisis op de woningmarkt en de toenemende ongelijkheid ook in Zeist. Problemen die het resultaat zijn van landelijke politieke keuzes die de afgelopen jaren zijn gemaakt. En vanuit die gedachte kom ik bij de begroting en de bestuursrapportage, want ook daar gaat het over keuzes. Voor ons zijn drie zaken belangrijk: financiën, hoe staan we ervoor en welke keuzes gaan we maken? Sociaal, hoe houden we de leefbaarheid in de wijken overeind en hoe gaan we sneller sociaal bouwen en groen? Hoe zit het toch met het bomenfonds? Te beginnen met de financiën. De begroting is een goed kwalitatief stuk, dus hierbij ook de complimenten aan alle opstellers. Dank voor het vele werk dat weer is verzet. We zijn op financieel vlak nog steeds een sterke gemeente. Er zijn een aantal zaken die wat op of teruglopen, zoals de solvabiliteit en de schuldmarge, maar dat is nog allemaal keurig binnen de afgesproken veilige marges. Waar we ons wel wat zorgen over maken, is de storting in het Rios. Vanuit het weerstandsvermogen zou er bijna 7 miljoen worden teruggestort in de Rios en dat is nog niet gebeurd. Dus daarom de vraag aan het college, waarom is dit nog niet gebeurd? Want wat GroenLinks betreft had dit bedrag prima in de voorliggende begroting.