Toespraak Commissaris van de Koning, Hans Oosters

Jansen, dan zou ik graag het woord willen geven aan de commissaris van de Koning, Hans Oosters.

Geachte raadsleden en leden van het college, beste oud-burgemeesters, geachte aanwezigen, en natuurlijk, burgemeester Langenacker, beste Joyce Stefan. Haar man, Emma Lotte, en Bo, die zich net zo royaal aan Zeist hebben voorgesteld. Familie, vrienden en genodigden, dames en heren, Zeist ging op zoek naar een nieuwe burgemeester nadat burgemeester Koos Janssen had aangegeven niet beschikbaar te zijn voor een vierde ambtstermijn. En Zeist heeft haar gevonden. Vandaag komen we bijeen voor de beëdiging van Joyce Langenacker. De belangstelling is groot en de publieke tribune was weken geleden al volgeboekt. Dus zijn ook vele geïnteresseerden online aanwezig; ook voor hen een warm welkom. Het leven heeft soms onverwachte wendingen in petto, beste Joyce. Op 12 juli 2023 twitterde jij nog blij te zijn met de steun van de gemeenteraad om door te mogen gaan als burgemeester in Ouder-Amstel. Vandaag, 30 januari 2024, word je geïnstalleerd als kersverse burgemeester van Zeist. Onverwacht is het zeker, onlogisch is het niet. Want, zeg ik met trots, wanneer de zoete lokroep van het Utrechtse klinkt, zijn er maar weinigen die haar kunnen weerstaan. En wie wil nou geen burgemeester zijn in deze heerlijke, gevarieerde, groene gemeente in het midden van de provincie, gesitueerd in een bosrijk gebied van de Utrechtse Heuvelrug? Joyce Langenacker in ieder geval niet, en ik hoop dat u de dubbele ontkenning hebt opgemerkt. Uw nieuwe leidsvrouw betreedt Zeist niet als een onbeschreven blad. Behalve burgemeester in Ouder-Amstel was zij wethouder in Haarlem, waar zij eerder fractievoorzitter en gemeenteraadslid was. Ook theoretisch heeft zij het politieke bedrijf doorwrocht, onder meer met een studie politicologie aan de Vrije Universiteit. Als burgemeester vertegenwoordigde zij haar gemeente onder andere bij de Metropoolregio Amsterdam. Wij hopen dat deze inzet één-op-één kan worden overgezet naar de Metropoolregio Utrecht. De meeste bestuurders hebben bij hun afscheid een mijlpaal te vieren, maar uw nieuwe burgemeester komt al meteen met een jubileum binnen. Vandaag, 30 januari, is zij 25 jaar in overheidsdienst. Ze wist het zelf niet, ja. Om met Philip Freriks, de slimste mens, te spreken: "En zij moet nog beginnen." Het is fantastisch om met een jubileum binnen te komen. In het Noord-Hollandse stond je bekend als een gedreven burgemeester, zeer betrokken bij de gemeenschap. Jouw drukbezochte afscheidsreceptie illustreerde dat je een burgemeester voor alle inwoners was. Er kwam geen eind aan de rij inwoners die persoonlijk afscheid van je wilde nemen. Je hebt er naar eigen zeggen geleerd hoe je in de rol van burgemeester van waarde kunt zijn. En ik heb zomaar het idee dat Zeist hiervan de vruchten gaat plukken. Mag ik even het provinciaal perspectief hanteren? Utrecht telt vooralsnog veel meer burgervaders dan burgermoeders. Tot vandaag hingen slechts zes van de zesentwintig ambtsketens in de provincie om de schouders van een vrouw. Daarmee scoort Utrecht relatief laag. Ik ben dan ook verheugd dat we vandaag het illustere rijtje met Marijke van Beukering, Petra Doornenbal, Sharon Dijksma, Petra van Hartskamp, Magdeleen Sturm en Iris Meerts mogen aanvullen met de naam Joyce Langenacker. Niet dat vrouwen per definitie betere burgemeesters zijn; het gaat uiteraard altijd om competenties en karakter. Maar ik geloof wel in de kracht van diversiteit en gemengde teams. Vandaar dat ik een gemeenteraad, nu kunt u zich dat herinneren, altijd vraag om een profielschets op te stellen die ook voor vrouwen uitnodigend is. En Zeist, dat is een compliment voor u, is daar zeker in geslaagd. Je bent van harte welkom, Joyce. Van alle eenendertig kandidaten die hoopten Koos Janssen op te volgen, bleek jij het meest aan te sluiten bij die betrokken, verbindende, humoristische, vernieuwende, stressbestendige burgemeester vol lef en daadkracht die men hier zocht. Ja, soms denken mensen zomaar burgemeester te kunnen worden, maar dit zijn natuurlijk allemaal zaken die moesten worden afgevinkt. De vertrouwenscommissie vindt jou uitstekend passen bij Zeist en typeert jou als een empathisch, energiek en enthousiast persoon. Een echte verbinder met oog voor ieders belangen, rol en verhoudingen, maar tegelijkertijd iemand die lef heeft en waar nodig ook krachtdadig kan optreden. Jij, op jouw beurt, kunt niet wachten om aan de slag te gaan in Zeist en burgemeester te zijn van alle Zeistenaren. Het burgemeesterschap is een heel speciaal ambt. Het college van B en W heeft als taak de bestuurlijke uitdagingen beleidsmatig inhoud en vorm te geven. Aan de burgemeester is het vooral ook om de processen te stroomlijnen, en dat vergt politieke sensitiviteit. Ook de inzet van bestuurlijke, politieke en maatschappelijke netwerken is daarbij nodig. Van lijntjes naar Den Haag tot het lokale bedrijfs- en verenigingsleven. Zolang alles op rolletjes loopt, blijft het werk van burgemeesters doorgaans in de luwte, maar bij politiek-bestuurlijk zwaar weer duikt het boegbeeld als eerste de golven in. En dan moet je stressbestendig zijn, openbaar optreden om zaken weer in het gareel te krijgen of troost te bieden aan mensen. Met tijd en wijlen geef je gehoor aan een roep om een stevig optreden. En dat terwijl je handen als burgemeester gebonden zijn aan regelgeving en aan politieke realiteit. Het is de kunst om er te zijn voor de inwoners, voor de ondernemers, voor het verenigingsleven van Zeist, maar tegelijkertijd ook de portefeuillehouders in het college alle ruimte te geven voor hun taak en rol. Dat vereist een subtiele balans tussen zichtbaarheid en terughoudendheid, een fijn afgestelde inschatting en improvisatievermogen. Daar komt het op aan. Bij controversiële kwesties, en die zijn er tegenwoordig volop, wordt de eerste burger geacht voor de troepen uit te lopen en een oplossing te helpen vinden. Denk bijvoorbeeld aan het vraagstuk van asiel en migratie. Anderzijds, als burgemeester sta je boven de partijen en ben je onafhankelijk. Het is soms moeilijk balanceren tussen welke positie je wilt kiezen om onpartijdig te blijven. Maar dat maakt het burgemeesterschap ook zo uniek en fascinerend, maar bij tijd en wijle ook eenzaam. De burgemeester heeft, afgezien van een privéomgeving, in bepaalde situaties maar heel weinig sparringpartners. Op zulke momenten, beste Joyce, is het goed om te weten dat wij in Utrecht een zeer betrokken burgemeesterskring hebben met heel veel fijne collega's, en ook mijn deur staat altijd voor je open. Dames en heren, ik bedank de raad en de vertrouwenscommissie, meneer Van Ginkel, uw voorzitter, voor al het werk en de zorgvuldige manier waarop de procedure is verlopen. Ook zeer bedankt voor de uitnodiging om deze plechtigheid vandaag in het openbaar te voltrekken. Het is goed het plechtige moment van het afleggen van de ambtseed te delen met u als gekozen volksvertegenwoordiging en daarmee met alle inwoners van deze mooie gemeente Zeist.