Doorwerkingsonderzoek Rekenkamer monitor sociaal domein

We gaan nu over naar agendapunt 8: het Raadsvoorstel betreffende de Werkingsonderzoek Monitor Sociaal Domein, waarop een motie is ingediend. De motie is ingediend door D66 en het CDA uit Zeist, met als eerste indiener Jeroen van den Heuvel van D66. Hij zal nu een toelichting geven. Ja, dank u.

Dank u wel, voorzitter. Ik ben er. Ik zal deze motie kort inleiden en dan ga ik even terug in de geschiedenis. Maar ik kan hem vrij kort beschrijven. Ik herinner me nog dat we in 2015 als gemeente behoorlijk wat taken gedecentraliseerd kregen in het sociaal domein, waardoor dat domein aanzienlijk groter werd dan we gewend waren. Het was een behoorlijke uitdaging, waarbij we, net zoals vele andere gemeenten, een aantal jaren de tijd hebben genomen om de transitie te doorlopen, om die taken op een fatsoenlijke manier over te nemen. Het verbaast dan ook niet dat in 2019 de rekenkamercommissie van Zeist met een ontzettend mooi rapport kwam, een voorstel voor een monitor die er echt goed uitzag en die ook tijd nodig had om goed verankerd te worden. Dus na vier jaar mag je veronderstellen dat je in staat bent om een domein dat helemaal nieuw is ook goed te monitoren. Een van de ambities die toen is uitgesproken, is om tussen de gemeenteraad en het college een gesprek te gaan voeren en die monitor op de een of andere manier goed te verankeren. Vier jaar later, in 2023, zien we echter dat door dezelfde rekenkamer een vervolgonderzoek is gedaan waaruit een stevige conclusie wordt getrokken. Ik wil deze toch even herhalen om het uit te leggen: de raad krijgt nog onvoldoende verantwoording, de sturing door de raad is gebaseerd op aannames en de resultaten van de hulpverlening zijn onvoldoende bekend. Dit is overigens ondanks de inzet die ik ook wil benoemen van zowel het college als de ambtelijke organisatie, als alle betrokken partijen in het veld en de raad zelf. Want dankzij die inzet denk ik niet dat we helemaal stuurloos zijn. Ook dat mag benoemd worden. We kunnen best op onderdelen goede afwegingen maken, maar het overzicht ontbreekt en de conclusie van de rekenkamercommissie kan worden onderschreven. Dat ben ik wel van mening. Ja, en dat voor een domein dat toch een behoorlijk deel van de begroting beslaat en dat ook het domein is dat de meest kwetsbare inwoners van onze gemeente raakt, denk ik dat er een andere rolverdeling van de raad nodig is. Permanent, maar zeker ook tijdelijk de komende tijd om hierop in te zetten. Het college geeft ook aan, als reactie op het rekenkamerrapport, dat het een gesprekspartner zoekt. Ik kan me voorstellen dat spreken met de hele raad als collectief over dit thema best lastig is, dus vandaar deze motie die oproept tot de instelling van een raadswerkgroep. Dank u.

Voor de toelichting heeft Vincent van Voorden van het CDA nog behoefte aan een nadere toelichting.

Nu misschien niet een uitgebreide toelichting, want dit was een goed verhaal, maar ik wil wel mijn dank uitspreken aan Van den Heuvel voor het werk dat hij in deze motie heeft gestoken. En daarom zijn we ook graag mede-indieners van deze motie. Dank u.

Dank gaat uit naar het college voor een eerste reactie, denk ik. Wethouder Van Dijk, natuurlijk. Nee, dat...

Dat is inderdaad, voorzitter, een beetje lastig, want er zijn maar liefst drie wethouders die zich met het sociaal domein bezighouden. De sociale balans, waar dit betrekking op heeft, ligt bij deze wethouder, dus vandaar dat ik zal reageren. Nee, de aanleiding beschrijft u terecht voor deze motie. Nou, eigenlijk zijn er meerdere aanleidingen, onder meer het rekenkamerrapport. Daarin geeft het college in haar reactie ook aan behoefte te hebben aan die dialoog met de raad. Ook mooi om te zien vanuit deze motie. Maar niet alleen vanuit de motie, ook vanuit de sessies die we de afgelopen maanden hebben gehad rondom de verschillende factsheets, en er is er net weer een verschenen. Die zit bij de financiële stukken, zoals u misschien gezien heeft. Daaromheen hebben we iedere keer wel gesprekken met de raad gehad, maar die waren met name informerend. De motie roept eigenlijk op om daarin veel meer, nou ja, zeg maar ook echt een sparringpartner te vinden in de raad, althans in die raadswerkgroep. Nou, die betrokkenheid en die rol van sparringpartner kunnen we alleen maar aanmoedigen. Daar zien we absoluut de meerwaarde van in. Dus vanuit het college van harte steun. Ja, steun voor deze motie zou misschien een beetje raar zijn, maar wij kunnen zeer goed leven met deze motie en verwelkomen deze eigenlijk ook.

Dank voor het verwelkomen, dat vind ik eigenlijk wel mooi, het verwelkomen en omarmen van deze motie. Ik neem aan dat dit voor de indieners geen verdere reactie vereist. Dan draag ik het onderwerp graag over aan de Raad. Ik zie Carla Struik, mevrouw Annette Ploeg, Jan Bredius, Silke Zwart. Zullen we het eerst met hen bespreken in de eerste ronde? Sara Struik van de VVD wordt dus nu bedankt.

Dank u wel, voorzitter. Ik heb een vraag aan de indieners van de motie en de raadswerkgroep. Het is mooi om te horen dat het college deze motie ondersteunt en ook een raadswerkgroep instelt. Ik vroeg me echter nog af welke verantwoordelijkheden zo'n raadswerkgroep krijgt en hoe de interactie met het college plaatsvindt. Hoe werkt dat in verhouding tot bijvoorbeeld de gemeenteraad? Kunt u daar nog iets meer over zeggen? Dank u wel.

Zullen we de vragen even verzamelen en met de reacties erop straks bij de indieners terugkomen? Annet Ploeg, ChristenUnie, SGP.

De motie van de SGP is prima, maar ik wil ook graag vragen welke extra druk dit op de Raad legt. Daarnaast zijn we bezig met het monitoren van jeugdzorg en WMO, en dit doen we via informele overleggen aan de stamtafel. Dus voor mij zou het ook zonder een raadswerkgroep mogen.

Hartelijk dank aan het team van Carrette, de ChristenUnie en de SGP. Jan Bredius is de nieuwe vertegenwoordiger van Democratisch Zeist. Ja!

Ja, dank u wel, voorzitter. Dank aan de Rekenkamer vanuit de fractie van Nieuw Democratisch Zeist voor het goede werk dat verricht is als onafhankelijk instituut dat de raad ook bijstaat bij haar controletaak. Dat dit belangrijk is, staat buiten kijf. De controletaken vormen een van de drie kerntaken van de raad en zijn de meest onderschatte taak die opwaardering verdient. Er zijn aanbevelingen gedaan, en deze komen gematigd tot uitdrukking, zowel in deze motie als in de bestuurlijke reactie. Er wordt in de aanbevelingen gesproken over het feit dat de planning- en controlcyclus nog onvoldoende is in te vullen, omdat verschillende vragen rond de effectiviteit en efficiëntie van het bestede budget in de jeugdzorg niet beantwoord kunnen worden. Dat twee belangrijke prioriteiten van het programma 'Sociaal in Balans' nog niet te meten zijn en dat de ingezette maatregelen rond het CG en de verbeterde aanbesteding helpen, maar niet genoeg zijn. Ons commentaar is dat dit te weinig in de bestuurlijke reactie en in deze motie tot uitdrukking komt. Er is opbouwende kritiek vanuit de Rekenkamer. Er wordt gesproken over de warme en de koude controle, maar wij vinden dat de meetbaarheid, en niet alleen de merkbaarheid, onvoldoende belicht wordt. Dit wordt de koude controle genoemd. Het gaat vooral om de cijfers. Kennen we de cijfers? Dat is nog onvoldoende. Hoe groeien de kosten precies? Over de monitoring valt het nodige te zeggen, en ook de kwaliteit is lastig in beeld te krijgen. Het gaat erom dat de juiste zorg op de juiste plek komt. Veel weten we nog niet. Ook die woorden zijn tijdens de ronde tafel gesproken, en ook is namens het college, naar onze indruk, te veel op het merkbare en te weinig op het meetbare ingezet. En u kent onze fractie van Nieuw Democratisch Zeist, dat we hechten aan beleidsindicatoren. Nu komt dat begrip niet zo tot uitdrukking in dit stuk. Dat hoeft ook niet, maar wij zouden ze toch graag benoemd willen zien, omdat je meetbare indicatoren zou moeten invullen. Die raadswerkgroep, die wij inderdaad ook omarmen, zou zich daar ook op moeten richten, ook richting het college, omdat meetbaarheid ook belangrijk is, voorzitter. Met deze kanttekening, die tevens een stemverklaring is, zullen wij zowel voor het raadsvoorstel als voor deze motie stemmen. Dank u.

Dank aan Jan Bredius, de nieuwe democratische vertegenwoordiger van Zeist, en Silke Zwart van GroenLinks.

Dank u wel, voorzitter. Ja, ik wil eigenlijk onze steun uitspreken voor de motie. Het is heel goed dat we kijken hoe we de middelen in het sociaal domein zo effectief mogelijk kunnen inzetten en hoe we daarover als Raad geïnformeerd kunnen worden. Dus ja, we zullen de motie zeker steunen.

Voor GroenLinks zijn er enkele vragen gesteld aan de indieners. Mag ik in ieder geval namens Charles Street naar de indieners gaan? Kijk even, Jeroen of Vincent, wie van de twee het is – Jeroen van den Heuvel.

Mijn collega van Natuurlijk moet altijd aanvullen. Zeker denk ik even aan de VVD dit jaar, de Struik als eerste, omdat zij ook de eerste vraag stelden: wat zijn de verantwoordelijkheden van een raadswerkgroep? Nou, ik heb ook even met de griffie geconstateerd, en niet nu, maar al vooraf, toen ik de motie schreef. Een raadswerkgroep is geen in een verordening verankerd instrument van de raad, dus eigenlijk bepalen we zelf als raadswerkgroep welke verantwoordelijkheden we willen. Dat is ook de verantwoordelijkheid die we uiteindelijk toegekend krijgen, natuurlijk. Ik doe daar geen voorstellen voor in de motie. Volgens mij is het vooral aan de raadswerkgroep en de raad zelf om daar een mening over te vormen. Dus misschien geeft dat al enig antwoord. Ja, het is geen definitief antwoord, natuurlijk, maar vooral dat er geen verantwoordelijkheden zijn toegekend en dat we daar zelf bij zijn. Mevrouw Van der Ploeg, ik moet eerlijk zeggen dat ik uw vraag niet helemaal goed verstaan heb. Had u het over of de raad een budget heeft?

Wat verwacht je dat het voor inzet gaat vragen van de Raad? We hebben op zich al een hele drukke agenda, en ook bij de jeugd zijn we bezig met een mooie monitor en indicatoren, die uitgevoerd worden door ambtenaren in het college. Het zijn mooie voorstellen, dus ik vind het een prima voorstel. Maar misschien is er ook een alternatieve route mogelijk zonder de agenda van de Raad zwaarder te belasten dan op dit moment het geval is. Ik...

Ik begrijp de vraag volledig, maar ik heb daar geen antwoord op. Ik heb wel een idee van wat het zou kunnen zijn, maar dat is aan de Raadswerkgroep zelf. De opdracht die zij hebben, is ook vrij breed omschreven. Ik denk dat het aan ons samen is om te bepalen wat wij belangrijk vinden, waar we onze middelen op willen inzetten en waarop niet. Overigens ben ik wel van mening dat, als je een onderwerp wilt oppakken dat de aandacht van de Raad vereist, je het belangrijk genoeg moet vinden om er tijd in te steken. Als je blijft doen wat je deed, krijg je wat je had, en volgens mij is dat precies wat we niet willen. Dus die oproep zou ik ook willen doen aan de mensen die daarin willen staan. Verder ben ik het eens met mevrouw Ploeg. U maakte ook een opmerking over dat er eigenlijk ook best wel wat licht is, nietwaar? We hebben een factsheet monitor. We voeren gesprekken over de WMO, maar dat is slechts een fractie. Laat ik het zo zeggen: het zijn allemaal stukjes die we uitleggen waarover we in gesprek zijn. Maar het overzicht, en de mogelijkheid om daar een helikopterview op te hebben, dat ontbreekt nog. Tenminste, dat vindt de Rekenkamer, en daarmee ben ik het eens. Daar is het ook voor bedoeld, niet alleen om goede stukjes informatie te hebben, maar ook om die goed verankerd te hebben. Dus als een factsheet elk jaar op een willekeurig moment wordt rondgestuurd met elke keer weer andere cijfers, en ik chargeer nu even, is dat niet helemaal waar, zoals het niet helemaal klopt, dan geeft dat geen continue stroom aan informatie van jaar op jaar die je met elkaar kunt vergelijken en waarin je ontwikkelingen kunt zien en een stukje continuïteit kunt waarborgen.

Continuïteit is een fundamenteel onderdeel. Ja, dank u, meneer Van Heuvel. Vincent van Voorden, heeft u nog iets toe te voegen? Nou?

Misschien naar aanleiding van de laatste vraag van mevrouw Van der Ploeg: ik denk dat het zeker werk vraagt van de werkgroep. Echter, ik denk dat het uiteindelijk tijd oplevert voor de gehele Raad als de doelstellingen behaald worden. Dus het vergt vooral aan de voorkant wat tijd, maar vervolgens zal de hele Raad daar profijt van hebben. En...

Voordat de woorden van Annette van der Ploeg hun intrede doen... Het is Annette Ploeg, hè? Laten we beginnen. Ik kijk nog even naar wethouder Van Dijk, misschien voor een toevoeging. Ja, ja.

Ja, ik wilde inderdaad iets zeggen met betrekking tot de vragen van mevrouw Ploeg, want zij had het over het monitoren op het gebied van de Jeugdwet en de Wmo. Maar dat valt wel binnen de scope; het is hetzelfde onderwerp waar we het over hebben, dus het is niet iets aparts. Ook dat is een onderdeel van de sociale balans en daarmee een onderdeel van deze motie. Het zou dus ook een onderdeel zijn van het werk van deze raadswerkgroep. Verder lezen wij in de motie een verzoek aan het college waarin wordt gevraagd om een procesvoorstel. We zouden vanuit het college een voorstel kunnen doen over de wijze waarop de raadswerkgroep haar werk zou kunnen doen. Daar gaat u natuurlijk zelf over, maar als we daar iets concreets van zouden kunnen maken en dat aan uw raad zouden voorleggen, dan zou dat misschien een beter beeld kunnen geven van wat het dan betekent, bijvoorbeeld ook qua tijdsbesteding.

Ik denk dat we over de motie kunnen gaan stemmen. Klopt dat? Ja, ik breng de stemming ter tafel. De motie betreft sturingsinformatie over het sociaal domein voor de gemeenteraad. De fracties van de ChristenUnie, SGP en Zeist Belang zijn voor deze motie. Ook de VVD, GroenLinks, CDA, Seismic en het raadslid Bianca Groninga van Nieuw Democratisch Zeist, de SP en D66 zijn alle aanwezig en steunen de motie. Ik stel vast dat de motie is aangenomen. Wat betreft het raadsvoorstel over de doorwerking van het onderzoek naar de monitor van het sociaal domein, mag ik aannemen dat dit ook door de Raad wordt vastgesteld? Ik zie geen tegengestelde reacties, dus daarmee is het ook aangenomen.